Dilini koruyan kendine, sırrını gizleyen de ruhuna ikramda bulunmuş olur. Arifin göğsü, sır kutusudur. Câhilin sükûtu ise cehaletini örter. Diline sâhib olmayanın işi pişmanlıktır. İki dilden biri de, kalemdir. Dilini koruyan güvenlidir. Hikmetli konuşan şereflidir. İnsanlara senin bilip de onların bilmediklerinin hepsini söyleme ki, onlar sana ve irfan ehline ağır bir yük olmasın. Dilinle ve bedeninle insanlara yakın, ruhun ve gönlünle de onlardan uzak ol.
BEYİT
Güneşin aydınlığını, yarasalar ne yapsın,
ey Hakkı? Bu vahdet sırrını kalabalıkta hiç ifşa etme.
«Bilmiyorum» demek ilmin yarısıdır. Ayıpları örtmek insanlığı tamamlar. «Bilmiyorum» diyememek, kavga ve çekişmeye yol açar. Akıllı olan her bildiğini halka aktarmaz. Yalanlanacak olan sözü halka söyleme. Her bildiğin hikmeti açığa vurma.
Sırrını halka açıklayan da kendini ızdıraba sürükler. Aczini halka gösteren, şeref ve i’tibârını yok eder. Malında cömert ol, onu esirgeme. Sırrınla cimri ol, onu söyleme. Malına cimri olan, aşağılık; sırrına cimri olan, yücelmiş olur. Kendi sırrını muhafaza etmeyen ahmaktır. Başkasının senin sırrını saklamıyacağı muhakkaktır. Bir sırrını açığa vurana, bir daha sır verme. Kendini bilmezler içinde kendini düşürme.
BEYİT
Hep sırrını sakla ki, başın güvende olsun.
Kalbi duru olan, sırlarla dolu olandır.
Sır nedir bilmeyene, esrar perdesini yırtma. Herkesin her sorusunu cevaplama. Sakın bir kimseye kötü hitapta bulunma ki, çirkin cevap al-mayasın. Sakın câhile aklının ermiyeceği bir hikmet söyleme ki, seni yalancı çıkarmasın. Zira, hikmetin senin üzerinde hakkı vardır ve hakkı, odur ki, onu ehli olmayanın elinde boşa harcanmaktan koruyasın.
Nitekim kudsî haberde şöyle buyurulmuştur: «İnciyi köpeklerin ağzina atmayınız ve cevherleri domuzların boynuna asmayınız.» Zira, hikmet inci ve mücevherattan daha güzel ve daha latîf, onu inkâr eden de domuzdan daha alçaktır. Sırrı sînesine sığmayan güvenilir olmaz. Yalan, asla hayır görmez. İnsan bir şeyi tam anlamıyla gizleyebilir mi ki, yüz ifâdesinden okunmasın ve dil sürçmelerinden bilinmesin? Eğer konuşman gümüşse, sükûtun altın olur.
marifetname
